W systemie Linux istnieje wiele narzędzi i komend, które pozwalają na zarządzanie plikami, katalogami i innymi elementami systemu oraz na wykonywanie różnego rodzaju zadań. Wiersz poleceń, zwany też terminalem lub konsolą, jest podstawowym sposobem na komunikację z systemem i jego obsługę. W tym artykule przedstawimy podstawowe komendy wiersza poleceń w systemie Linux, które są niezbędne do wykonywania podstawowych zadań oraz do zrozumienia bardziej zaawansowanych narzędzi.
Linus Torvalds – ojciec Linuksa – powiedział kiedyś, że “Linux to nie wyścig, to maraton”. I rzeczywiście, aby cieszyć się tym systemem operacyjnym, nie trzeba mieć wiedzy na poziomie informatyka. Wystarczy poświęcić trochę czasu na poznanie jego podstaw.
Zaczynając pracę z Linuxe’m warto jest poznać podstawowe polecenia które pozwolą na sprawną pracę z terminalem. Poniżej przedstawiam 30 podstawowych poleceń, które dobrze jest poznać zaczynając pracę z systemem Linux.
Komendy Linux
sudo
Polecenie sudo (superuser do) umożliwia wykonywanie poleceń z uprawnieniami administratora. Jest ono używane głównie do instalacji nowych programów czy też aktualizacji oprogramowania. Aby skorzystać z sudo, należy w terminalu wpisać sudo, a następnie pełną komendę, np. sudo apt-get update
apt-get
Polecenie apt-get służy do zarządzania pakietami w systemie Debian i jego pochodnych, takich jak Ubuntu czy Mint. Polecenie apt-get update aktualizuje listę dostępnych pakietów. sudo apt-get upgrade aktualizuje istniejące pakiety do ich najnowszych wersji. sudo apt-get install pakietname instaluje wskazany pakiet.
ls
Polecenie ls wyświetla zawartość bieżącego katalogu. ls -l wyświetla zawartość katalogu w formie listy. ls -a wyświetla również ukryte pliki i katalogi (te, które zaczynają się od kropki).
cd
Polecenie cd (change directory) służy do zmiany bieżącego katalogu. Aby przejść do katalogu home, wystarczy wpisać cd ~ lub cd /home/user
mkdir
Polecenie mkdir (make directory) służy do tworzenia nowych katalogów. mkdir nazwa tworzy katalog o podanej nazwie.
rmdir
Polecenie rmdir (remove directory) usuwa katalogi. Aby usunąć katalog, wystarczy wpisać rmdir nazwa
cp
Polecenie cp (copy) służy do kopiowania plików i katalogów. cp źródło cel kopiuje plik lub katalog z źródła do celu.
mv
Polecenie mv (move) służy do przenoszenia plików i katalogów. mv źródło cel przenosi plik lub katalog z źródła do celu.
rm
Polecenie rm (remove) usuwa pliki. Aby usunąć plik, wystarczy wpisać rm nazwa
man
Polecenie man (manual) wyświetla manuale (podręczniki) dla wskazanego programu lub polecenia. Aby wyświetlić manual dla programu firefox, wystarczy wpisać man firefox
cat
Polecenie cat (concatenate) wyświetla zawartość pliku. Aby wyświetlić zawartość pliku, wystarczy wpisać cat nazwa
less
Polecenie less jest podobne do polecenia cat, ale daje większą kontrolę nad wyświetlaniem zawartości pliku. Aby wyświetlić zawartość pliku, wystarczy wpisać less nazwa
grep
Polecenie grep służy do wyszukiwania tekstu w pliku. grep szukanytekst nazwapliku wyszukuje szukany tekst w pliku.
find
Polecenie find służy do wyszukiwania plików i katalogów. find . -name “nazwa” wyszukuje pliki i katalogi o podanej nazwie.
top
Polecenie top wyświetla informacje o bieżących procesach. Aby uruchomić top, wystarczy wpisać top
ps
Polecenie ps wyświetla listę bieżących procesów. Aby uruchomić ps, wystarczy wpisać ps
kill
Polecenie kill pozwala na zakończenie procesu. Aby zakończyć proces o podanym ID, wystarczy wpisać kill ID
shutdown
Polecenie shutdown służy do wyłączania systemu. Aby wyłączyć system, wystarczy wpisać shutdown -h now
reboot
Polecenie reboot służy do ponownego uruchamiania systemu. Aby ponownie uruchomić system, wystarczy wpisać reboot
date
Polecenie date wyświetla aktualną datę i czas. Aby uruchomić date, wystarczy wpisać date
cal
Polecenie cal wyświetla kalendarz. Aby uruchomić cal, wystarczy wpisać cal
whoami
Polecenie whoami wyświetla nazwę bieżącego użytkownika. Aby uruchomić whoami, wystarczy wpisać whoami
who
Polecenie who wyświetla listę zalogowanych użytkowników. Aby uruchomić who, wystarczy wpisać who
w
Polecenie w wyświetla listę zalogowanych użytkowników oraz informacje o ich aktywności. Aby uruchomić w, wystarczy wpisać w
uname
Polecenie uname wyświetla informacje o systemie operacyjnym. Aby uruchomić uname, wystarczy wpisać uname
history
Polecenie history wyświetla historię wpisanych poleceń. Aby uruchomić history, wystarczy wpisać history
clear
Polecenie clear wyczyści ekran. Aby uruchomić clear, wystarczy wpisać clear
echo
Polecenie echo wyświetla podany tekst. Aby uruchomić echo, wystarczy wpisać echo tekst
file
Polecenie file wyświetla informacje o pliku. Aby uruchomić file, wystarczy wpisać file nazwa
df
Polecenie df wyświetla informacje o wolnym i zajętym miejscu na dyskach. Aby uruchomić df, wystarczy wpisać df
Podsumowanie
Poznanie tych komend pozwoli użytkownikowi na podstawową obsługę systemu Linux oraz na wykonywanie prostych zadań z wykorzystaniem wiersza poleceń. Ponadto, opanowanie tych podstawowych narzędzi umożliwi łatwiejsze zrozumienie bardziej zaawansowanych komend i umożliwi korzystanie z szerszych możliwości systemu.
Polecam również zapoznać się z artykułem w którym dokładnie opisuje polecenie rm wyjaśniając najważniejsze rozszerzenie.